Bị khàn giọng sau mổ tuyến giáp hoàn toàn có thể điều trị được nếu phát hiện sớm và can thiệp đúng cách. Tùy theo nguyên nhân như tổn thương dây thần kinh thanh quản, phù nề hoặc co thắt cơ, bác sĩ có thể chỉ định nghỉ giọng, tập phục hồi chức năng phát âm hoặc điều trị chuyên sâu. Phần lớn bệnh nhân cải thiện rõ sau vài tuần đến vài tháng nếu tuân thủ đúng hướng dẫn y tế.
Tỷ lệ phục hồi tự nhiên
Theo kinh nghiệm lâm sàng, khoảng 70-80% trường hợp khàn giọng sau phẫu thuật tuyến giáp có thể tự cải thiện trong vòng 6-12 tháng đầu. Điều này thường xảy ra khi dây thần kinh thanh quản chỉ bị tổn thương nhẹ và có khả năng phục hồi theo thời gian. Quá trình hồi phục diễn ra chậm rãi, đòi hỏi người bệnh kiên nhẫn và tuân thủ hướng dẫn điều trị.
Khả năng phục hồi khàn giọng sau mổ tuyến giáp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ tổn thương dây thần kinh, tuổi tác và tình trạng sức khỏe tổng quát.
Nếu tổn thương nhẹ, giọng nói thường phục hồi sau vài tuần đến vài tháng. Trường hợp tổn thương nặng, quá trình điều trị sẽ phức tạp và cần can thiệp chuyên sâu. Sau đây là các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng phục hồi:
Mức độ tổn thương dây thần kinh:
Tuổi tác:
Tình trạng sức khỏe nền:
Y học hiện đại hiện nay có nhiều phương pháp điều trị khàn giọng sau khi điều trị tuyến giáp, từ các biện pháp bảo tồn như nghỉ ngơi, tập luyện giọng nói đến các can thiệp chuyên sâu như tiêm thanh quản hoặc phẫu thuật, tùy theo mức độ tổn thương và tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân.
Liệu pháp giọng nói là phương pháp điều trị hàng đầu giúp phục hồi chức năng thanh quản sau mổ tuyến giáp. Dưới sự hướng dẫn của chuyên gia trị liệu ngôn ngữ, người bệnh sẽ tập các bài thở và phát âm phù hợp với mức độ tổn thương, nhằm cải thiện chất lượng giọng nói một cách an toàn và hiệu quả.
Một số bài tập thường áp dụng gồm:
Bài tập thở bụng:
Một trong những cách chữa khàn giọng sau mổ tuyến giáp đơn giản nhất là thở sâu bằng mũi, cảm nhận bụng phồng lên khi hít vào, sau đó thở ra chậm bằng miệng. Tập 5-10 phút mỗi ngày để tăng sức mạnh và kiểm soát hơi thở khi nói.
Bài tập khép dây thanh:
Các bài tập này giúp dây thanh khép kín hơn, cải thiện khàn giọng và giảm rò khí khi nói.
Bài tập nói thì thầm có kiểm soát:
Nói nhỏ từng từ, chú ý không gồng cổ, không rặn hoặc đẩy hơi quá mạnh. Dần dần tăng âm lượng tự nhiên theo khả năng.
Lưu ý: Người bệnh nên tập dưới sự hướng dẫn của chuyên gia trị liệu ngôn ngữ hoặc bác sĩ tai mũi họng để đảm bảo đúng kỹ thuật và an toàn.
Trong giai đoạn đầu sau phẫu thuật tuyến giáp, corticosteroid thường được sử dụng để giảm viêm và phù nề quanh dây thần kinh thanh quản. Việc này giúp hạn chế tổn thương lan rộng và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phục hồi giọng nói. Tuy nhiên, loại thuốc này cần được sử dụng đúng liều và trong thời gian ngắn, dưới sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ, nhằm tránh tác dụng phụ không mong muốn.
Ngoài ra, một số thuốc bổ trợ như vitamin nhóm B (đặc biệt là B1, B6 và B12) cũng có thể được chỉ định để hỗ trợ tái tạo và phục hồi chức năng dây thần kinh. Dù vậy, hiệu quả của các loại vitamin này vẫn đang được nghiên cứu thêm, nên người bệnh không nên tự ý sử dụng mà cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Nếu tình trạng khàn giọng kéo dài trên 12 tháng hoặc dây thần kinh thanh quản bị tổn thương nghiêm trọng, bác sĩ có thể cân nhắc đến các phương pháp can thiệp phẫu thuật nhằm cải thiện giọng nói.
Tiêm chất làm đầy dây thanh:
Đây là kỹ thuật phổ biến, thường được áp dụng khi một dây thanh bị yếu hoặc liệt:
Phẫu thuật chỉnh hình thanh quản:
Lưu ý: Các phương pháp phẫu thuật này cần được đánh giá kỹ lưỡng bởi bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng hoặc Thanh học. Người bệnh nên thăm khám định kỳ để được tư vấn thời điểm can thiệp phù hợp nhất.
Hiểu rõ nguyên nhân gây khàn giọng sau mổ tuyến giáp là bước quan trọng giúp lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và giảm bớt lo lắng cho người bệnh.
Dây thần kinh thanh quản quặt ngược nằm sát tuyến giáp và điều khiển hoạt động của các cơ giúp phát âm. Trong lúc phẫu thuật tuyến giáp, dây thần kinh này có thể bị tổn thương do nhiều nguyên nhân như: bị kéo căng khi bác sĩ thao tác, hoặc bị chèn ép do sưng phù nề sau mổ, gây ảnh hưởng tạm thời đến giọng nói.
Dù các bác sĩ luôn cố gắng bảo vệ dây thần kinh thanh quản trong quá trình mổ tuyến giáp, nhưng vẫn có một số trường hợp tổn thương là khó tránh khỏi. Điều này thường gặp khi khối u tuyến giáp quá lớn, dính chặt do viêm mãn tính hoặc lan rộng vào mô xung quanh. Ngoài ra, phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến giáp có nguy cơ làm tổn thương dây thần kinh cao hơn so với cắt bán phần, do thao tác rộng và thời gian mổ kéo dài hơn.
Một số bệnh nhân có nguy cơ bị khàn giọng sau mổ tuyến giáp cao hơn do yếu tố cá nhân. Những người có cấu trúc dây thần kinh thanh quản bất thường, từng phẫu thuật vùng cổ trước đó hoặc có viêm mãn tính quanh tuyến giáp sẽ dễ gặp biến chứng tổn thương dây thần kinh hơn trong quá trình mổ.
Việc xác định thời điểm phù hợp để bắt đầu điều trị là yếu tố then chốt trong thành công của quá trình phục hồi giọng nói.
Ngay sau phẫu thuật, bác sĩ sẽ tiến hành đánh giá chức năng giọng nói của bệnh nhân. Nội soi thanh quản là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất, giúp xác định khả năng vận động của dây thanh và phân biệt tổn thương tạm thời hay vĩnh viễn.
Trong giai đoạn đầu, ưu tiên hàng đầu là theo dõi và chăm sóc bảo tồn. Bệnh nhân sẽ được khuyến cáo hạn chế sử dụng giọng nói, tránh nói to hoặc la hét, nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho quá trình phục hồi tự nhiên của dây thanh.
Nếu tình trạng khàn giọng không cải thiện sau 2-3 tuần, bạn nên cân nhắc bắt đầu liệu pháp giọng nói. Điều trị sớm giúp tăng khả năng phục hồi và ngăn hình thành thói quen phát âm sai. Trong giai đoạn này, chuyên gia trị liệu sẽ hướng dẫn các bài tập nhẹ nhàng nhằm giữ cho dây thanh hoạt động linh hoạt mà không gây thêm tổn thương, đồng thời điều chỉnh bài tập phù hợp với tình trạng của từng người.
Chỉ định chữa khàn giọng sau mổ tuyến giáp bằng phẫu thuật thường chỉ được xem xét khi tình trạng khàn giọng kéo dài trên 12 tháng mà không cải thiện. Tuy nhiên, với những người cần thường xuyên nói chuyện trong công việc, bác sĩ có thể cân nhắc can thiệp sớm hơn sau khi đã áp dụng các phương pháp điều trị không xâm lấn mà không hiệu quả.
Thời gian phục hồi khàn giọng sau phẫu thuật tuyến giáp có thể khác nhau ở mỗi người, tùy thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ tổn thương dây thanh, kỹ thuật phẫu thuật và khả năng phục hồi của cơ thể. Vì vậy, không có mốc thời gian cố định cho tất cả bệnh nhân.
Trong 3 tháng đầu sau mổ tuyến giáp, nhiều bệnh nhân bắt đầu thấy giọng nói cải thiện dần. Lúc này, dây thần kinh thanh quản bắt đầu giảm sưng và hồi phục chức năng. Giọng vẫn có thể hơi khàn nhưng đã ổn định hơn và ít mệt khi nói lâu.
Đây là giai đoạn quan trọng để duy trì đều đặn các bài tập giọng nói. Các bài thở và phát âm nhẹ nhàng giúp hỗ trợ quá trình phục hồi tự nhiên của dây thần kinh. Người bệnh nên kiên nhẫn, tránh nói quá nhiều hoặc gắng sức làm giọng mau mệt.
Từ tháng thứ 3 đến tháng thứ 12 sau mổ là giai đoạn phục hồi quan trọng nhất. Hầu hết những cải thiện rõ rệt về giọng nói xảy ra trong thời gian này. Dây thần kinh thanh quản có thể hồi phục một phần hoặc hoàn toàn, tùy theo mức độ tổn thương ban đầu.
Trong giai đoạn này, liệu pháp giọng nói sẽ được đẩy mạnh với các bài tập nâng cao. Bệnh nhân sẽ được hướng dẫn kỹ thuật phát âm chuyên sâu, cách kiểm soát hơi thở và phối hợp cơ thanh quản hiệu quả để cải thiện tối đa chất lượng giọng nói.
Sau 12 tháng, quá trình hồi phục tự nhiên của dây thần kinh thanh quản thường đã đạt mức tối đa. Nếu giọng vẫn còn khàn, bác sĩ có thể xem xét các biện pháp can thiệp như phẫu thuật hoặc tiêm chất làm đầy để cải thiện.
Tuy vậy, ngay cả khi dây thần kinh không phục hồi hoàn toàn, nhiều bệnh nhân vẫn có thể đạt được giọng nói rõ ràng và ổn định nhờ liệu pháp giọng nói kéo dài và học cách thích nghi với tình trạng mới.
Các biện pháp chăm sóc sau phẫu thuật đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ phục hồi dây thần kinh thanh quản và giúp hạn chế tình trạng khàn giọng kéo dài.
Trong vài ngày đầu sau phẫu thuật, người bệnh nên hạn chế nói chuyện để tránh gây áp lực lên dây thanh. Tuy nhiên, không nên im lặng hoàn toàn vì điều này có thể khiến các cơ thanh quản yếu đi. Thay vào đó, hãy nói bằng giọng nhẹ, tránh la hét, ho mạnh hoặc khạc nhổ.
Khi cần nói, nên dùng giọng bình thường với âm lượng nhỏ, không thì thầm vì thì thầm thật ra có thể làm căng dây thanh nhiều hơn. Nếu cần giao tiếp, có thể dùng bảng viết hoặc ra hiệu bằng tay để thay thế.
Giữ cho cổ họng và dây thanh luôn ẩm là yếu tố quan trọng giúp phục hồi nhanh hơn. Người bệnh nên uống đủ nước mỗi ngày, dùng máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ, và tránh những yếu tố làm khô họng như khói thuốc, cà phê đậm hoặc rượu bia.
Ngoài ra, trào ngược dạ dày thực quản có thể khiến tình trạng khàn giọng nặng hơn. Vì vậy, nên ăn uống lành mạnh, hạn chế thực phẩm cay, chua, và tránh nằm ngay sau khi ăn để giảm nguy cơ axit trào ngược lên cổ họng.
Tuân thủ lịch tái khám và điều trị đúng theo hướng dẫn của bác sĩ là yếu tố then chốt giúp phục hồi hiệu quả. Nội soi thanh quản định kỳ giúp bác sĩ theo dõi tiến trình lành lại của dây thanh và điều chỉnh hướng điều trị khi cần thiết.
Nếu được chỉ định tập liệu pháp giọng nói, người bệnh cần thực hiện các bài tập tại nhà một cách đều đặn theo đúng hướng dẫn của chuyên gia. Sự kiên trì trong luyện tập chính là chìa khóa giúp cải thiện giọng nói tốt nhất.
Quá trình chữa khàn giọng sau mổ tuyến giáp cần kiên nhẫn và điều trị đúng cách. Tại I-Medicare, chúng tôi đồng hành cùng bạn để cải thiện giọng nói hiệu quả. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có hướng điều trị phù hợp nhất.
Tiếng Việt
English
한국어
