Mắt của người bị suy thận thường xuất hiện các dấu hiệu như sưng húp, thâm quầng, khô hoặc mờ do ứ đọng dịch và độc tố trong cơ thể. Khi chức năng thận suy giảm, tuần hoàn máu kém khiến vùng mắt dễ phù nề, thị lực giảm dần. Ở giai đoạn nặng, người bệnh có thể bị xuất huyết võng mạc hoặc nhìn mờ kéo dài do tổn thương mạch máu mắt.
Một trong những dấu hiệu dễ nhận biết nhất ở mắt của người bị suy thận là tình trạng phù nề mí mắt, đặc biệt rõ vào buổi sáng sau khi thức dậy. Khác với sưng mắt do thiếu ngủ hoặc uống nhiều nước, phù mí mắt do suy thận thường kéo dài, không giảm nhanh trong ngày và có xu hướng tái phát thường xuyên.
Nguyên nhân là do thận suy giảm khả năng đào thải nước và muối, khiến dịch bị ứ đọng dưới da, trong đó vùng mí mắt, nơi có mô mỡ mềm, là vị trí dễ thấy nhất.
Một số đặc điểm giúp phân biệt:
Ở người bị suy thận, phần trắng của mắt (củng mạc) đôi khi chuyển sang màu vàng nhạt do sự tích tụ các sắc tố chuyển hóa trong cơ thể. Đây là hậu quả của quá trình lọc máu bị rối loạn và tình trạng thiếu máu mạn tính do thận giảm sản xuất hormone erythropoietin, khiến đôi mắt trông mệt mỏi, kém sáng và thiếu sức sống.
Ngoài ra, khô mắt cũng là một triệu chứng thường gặp do mất cân bằng điện giải và thiếu nước mạn tính, làm tuyến lệ hoạt động kém hiệu quả.
Một số biểu hiện thường thấy:
Không phải ai bị suy thận cũng gặp tình trạng mắt mờ, nhưng ở giai đoạn bệnh tiến triển nặng, thị lực có thể giảm rõ rệt. Nguyên nhân thường là do tăng huyết áp làm tổn thương mạch máu võng mạc, hoặc biến chứng của đái tháo đường, đây là một trong những nguyên nhân phổ biến gây suy thận. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, thị lực có thể suy giảm dần theo thời gian, thậm chí dẫn đến tổn thương võng mạc không hồi phục.
Mối liên hệ giữa thận và mắt không phải ngẫu nhiên, mà xuất phát từ những cơ chế sinh lý chặt chẽ trong cơ thể.
Cả thận và mắt đều có mạng lưới mạch máu nhỏ cực kỳ tinh vi. Trong thận là hàng triệu nephron làm nhiệm vụ lọc máu, còn võng mạc mắt chứa hệ thống mao mạch dày đặc để nuôi dưỡng tế bào thị giác. Khi thận bị tổn thương do tăng huyết áp hay đái tháo đường, các mạch máu nhỏ ở võng mạc cũng chịu ảnh hưởng tương tự.
Đặc biệt, đường huyết cao kéo dài khiến thành mạch dày lên, giảm lưu thông oxy và dưỡng chất, làm hư hại dần cả thận và mắt, điều này lý giải vì sao bệnh thận thường đi kèm rối loạn thị giác.
Thận có nhiệm vụ duy trì cân bằng nước và muối trong cơ thể. Khi chức năng này suy giảm, cơ thể sẽ giữ lại quá nhiều natri và nước, làm tăng áp lực trong các mô. Do vùng quanh mắt có mô mềm và lỏng lẻo, đây là nơi dễ tích tụ dịch nhất, dẫn đến hiện tượng sưng mí hoặc phù mắt.
Bên cạnh đó, rối loạn điện giải như thiếu cân bằng kali, canxi và phospho cũng làm ảnh hưởng đến hoạt động của tế bào ở nhiều cơ quan, trong đó có võng mạc và thủy tinh thể, khiến thị lực suy giảm dần.
Ở người bị suy thận mạn, các chất thải như urê, creatinin và sản phẩm chuyển hóa không được loại bỏ hoàn toàn ra khỏi cơ thể. Khi tích tụ lâu ngày, chúng có thể ảnh hưởng đến não, hệ thần kinh và cả mắt. Một số trường hợp, tinh thể urê còn lắng đọng trong mô mắt, gây kích ứng, viêm và cảm giác khó chịu kéo dài.
Tăng huyết áp vừa là nguyên nhân, vừa là hậu quả của bệnh thận. Khi huyết áp tăng cao kéo dài, thành mạch máu bị tổn thương, trở nên dày, hẹp hoặc có thể vỡ ra. Ở mắt của người bị suy thận, điều này thể hiện qua các dấu hiệu như xuất huyết, phù nề võng mạc hoặc tổn thương dây thần kinh thị giác. Nhiều người chỉ phát hiện mình bị tăng huyết áp khi đi khám mắt, vì bác sĩ nhận thấy những biến đổi bất thường trên võng mạc.
Người bị suy thận thường dễ gặp các vấn đề về mắt do rối loạn tuần hoàn, mất cân bằng điện giải và tích tụ độc tố trong cơ thể. Dưới đây là những bệnh lý về mắt phổ biến nhất mà người suy thận cần lưu ý để phát hiện và điều trị sớm.
Bệnh đái tháo đường là nguyên nhân phổ biến nhất gây suy thận mạn, đồng thời cũng là thủ phạm dẫn đến bệnh võng mạc đái tháo đường, biến chứng nguy hiểm có thể làm mất thị lực vĩnh viễn. Khi lượng đường trong máu tăng cao kéo dài, các mạch máu nhỏ trong võng mạc bị tổn thương, khiến dịch và chất béo rò rỉ, gây phù hoàng điểm, đây là vùng chịu trách nhiệm cho tầm nhìn trung tâm.
Một số biểu hiện thường gặp gồm:
Đáng chú ý, người vừa mắc đái tháo đường vừa bị suy thận thường tiến triển nhanh và khó kiểm soát hơn. Khi chức năng thận giảm, việc ổn định đường huyết trở nên phức tạp, tạo thành vòng luẩn quẩn khiến cả thận và mắt đều bị ảnh hưởng nặng nề hơn.
Cũng giống như bệnh võng mạc do đái tháo đường, tăng huyết áp có thể để lại những tổn thương rõ rệt trên võng mạc mắt. Khi áp lực máu trong cơ thể tăng cao kéo dài, các mạch máu nhỏ ở võng mạc bị co hẹp, xoắn vặn hoặc rò rỉ máu, làm suy giảm khả năng cung cấp oxy cho tế bào thị giác.
Trong các trường hợp nặng như tăng huyết áp ác tính, võng mạc có thể bị phù toàn bộ, thậm chí ảnh hưởng đến dây thần kinh thị giác và gây mất thị lực đột ngột.
Một số dấu hiệu đáng chú ý gồm:
Điều nguy hiểm là phần lớn người bệnh không nhận thấy triệu chứng trong giai đoạn đầu, dù tổn thương đã âm thầm diễn ra. Vì vậy, việc khám mắt định kỳ là cực kỳ quan trọng với người tăng huyết áp hoặc suy thận, giúp phát hiện sớm biến chứng và ngăn ngừa mất thị lực không thể phục hồi.
Người bị suy thận thường có nguy cơ đục thủy tinh thể sớm hơn so với người khỏe mạnh. Nguyên nhân chủ yếu là do sự mất cân bằng điện giải, đặc biệt giữa canxi và phospho, khiến cấu trúc của thủy tinh thể bị biến đổi.
Ngoài ra, một số thuốc điều trị suy thận như corticoid cũng có thể làm đục thủy tinh thể nếu dùng lâu dài. Khi tình trạng này tiến triển, thị lực giảm dần, người bệnh cảm thấy mờ mắt, chói sáng và gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.
Người bị suy thận thường dễ gặp tình trạng khô mắt mạn tính do cơ thể rối loạn điều hòa nước và điện giải. Khi tuyến lệ không tiết đủ nước mắt, bề mặt giác mạc bị khô, dễ viêm hoặc loét nếu không được chăm sóc đúng cách.
Ngoài ra, một số thuốc điều trị suy thận như thuốc lợi tiểu cũng có thể giảm tiết nước mắt, khiến triệu chứng khô rát và cộm mắt ngày càng nghiêm trọng hơn.
Trong một số trường hợp hiếm gặp, sự tích tụ độc tố hoặc rối loạn tuần hoàn ở người suy thận có thể làm tổn thương dây thần kinh thị giác. Khi đó, người bệnh có thể bị giảm thị lực từng phần hoặc hoàn toàn, nhìn mờ hoặc mất khả năng nhận biết màu sắc. Nếu được phát hiện và điều trị sớm, thị lực có thể hồi phục; nhưng nếu can thiệp muộn, tổn thương có thể trở thành vĩnh viễn.
Khi bệnh thận chuyển từ giai đoạn nhẹ sang nặng, các dấu hiệu bất thường ở mắt của người bị suy thận cũng trở nên rõ ràng và nghiêm trọng hơn, phản ánh mức độ suy giảm chức năng thận trong cơ thể.
Ở giai đoạn đầu, người bệnh suy thận có thể chỉ thấy phù nhẹ quanh mí mắt vào buổi sáng, nhưng khi bệnh tiến triển nặng hơn, tình trạng phù trở nên dai dẳng và lan rộng ra toàn bộ khuôn mặt.
Mô quanh mắt sưng căng khiến mắt khó mở hoàn toàn, gây mỏi và giảm tầm nhìn rõ rệt. Đây là dấu hiệu cảnh báo chức năng thận suy giảm nghiêm trọng, thường đi kèm phù ở nhiều vùng khác trên cơ thể.
Giảm thị lực đột ngột, nhìn mờ kéo dài hoặc xuất hiện vùng tối trong tầm nhìn là dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng ở người bị suy thận.
Nguyên nhân có thể đến từ xuất huyết võng mạc, phù hoàng điểm nặng hoặc tăng huyết áp ác tính, những tình trạng dễ xảy ra khi thận mất khả năng kiểm soát tuần hoàn và chuyển hóa. Nếu không được cấp cứu kịp thời, người bệnh có nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn trong thời gian ngắn.
Khi chức năng thận suy giảm nặng, cơ thể có thể rơi vào tình trạng rối loạn đông máu do giảm số lượng hoặc rối loạn chức năng tiểu cầu. Hậu quả là các mao mạch nhỏ ở bề mặt nhãn cầu trở nên yếu và dễ vỡ, gây ra tình trạng xuất huyết kết mạc.
Nếu bạn nhận thấy phần lòng trắng mắt xuất hiện các vệt máu đỏ mà không rõ nguyên nhân như chấn thương, ho mạnh hay gắng sức, đây có thể là tín hiệu cảnh báo sớm của rối loạn đông máu do suy thận.
Các dấu hiệu cần đặc biệt lưu ý gồm:
Ở người bị suy thận giai đoạn cuối chưa được lọc máu hoặc ghép thận, hội chứng niệu độc thường biểu hiện bằng nhiều triệu chứng toàn thân, trong đó có các dấu hiệu ở mắt. Lúc này, các tinh thể urê có thể lắng đọng trên bề mặt giác mạc, tạo nên hiện tượng gọi là sương muối urê. Người bệnh thường cảm thấy mắt khô rát, cộm như có bụi, kèm theo đỏ, ngứa, chảy nước mắt liên tục và nhạy cảm hơn với ánh sáng.
Ít ai biết rằng, đôi mắt có thể phản ánh sớm những bất thường trong chức năng thận. Việc khám mắt định kỳ không chỉ giúp bảo vệ thị lực mà còn góp phần phát hiện sớm các dấu hiệu cảnh báo bệnh thận.
Khi bác sĩ nhãn khoa soi đáy mắt, họ có thể quan sát trực tiếp hệ thống mạch máu võng mạc giúp nhìn thấy mạch máu sống mà không cần phẫu thuật. Những dấu hiệu như hẹp hoặc co thắt mạch máu, xuất huyết nhỏ, phù hoàng điểm hay tổn thương dây thần kinh thị giác đều có thể phản ánh tình trạng bất thường toàn thân, đặc biệt là tăng huyết áp và đái tháo đường, đây là hai nguyên nhân hàng đầu dẫn đến suy thận.
Trong thực tế, nhiều bệnh nhân đến khám mắt vì thị lực giảm, nhưng qua soi đáy mắt, bác sĩ lại phát hiện dấu hiệu võng mạc do tăng huyết áp hoặc tiểu đường. Từ đó, người bệnh được chỉ định làm thêm xét nghiệm máu và nước tiểu, giúp phát hiện sớm tình trạng suy giảm chức năng thận mà trước đó chưa có triệu chứng rõ ràng.
Với người đã được chẩn đoán suy thận, khám mắt định kỳ là một phần quan trọng trong quá trình theo dõi và điều trị lâu dài. Tần suất khám sẽ tùy thuộc vào mức độ suy thận và các bệnh lý đi kèm. Đặc biệt, những người bị đái tháo đường kèm suy thận nên khám mắt ít nhất mỗi 6 tháng một lần, hoặc sớm hơn nếu đã có dấu hiệu tổn thương võng mạc.
Việc kiểm tra thường xuyên giúp bác sĩ phát hiện sớm các biến chứng ở mắt ngay từ giai đoạn đầu, khi việc điều trị còn mang lại hiệu quả cao. Với sự tiến bộ của y học, các phương pháp như tiêm thuốc nội nhãn hoặc laser võng mạc có thể giúp ngăn ngừa mất thị lực và duy trì chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng khám mắt không thể thay thế cho các xét nghiệm chuyên khoa thận như đo creatinin máu, ước tính tốc độ lọc cầu thận (eGFR) hay xét nghiệm nước tiểu. Khám mắt chỉ phản ánh một phần tình trạng sức khỏe tổng thể.
Nếu bạn có các yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình mắc bệnh thận, đái tháo đường hoặc tăng huyết áp kéo dài, hãy chủ động kiểm tra chức năng thận định kỳ, song song với việc khám mắt để phát hiện sớm và kiểm soát bệnh hiệu quả hơn.
Người bị suy thận không chỉ cần kiểm soát chức năng thận mà còn phải đặc biệt quan tâm đến sức khỏe đôi mắt. Việc chăm sóc mắt đúng cách giúp phòng ngừa biến chứng, duy trì thị lực và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Mắt của người bị suy thận không chỉ phản ánh mức độ tổn thương của cơ thể mà còn là dấu hiệu cảnh báo sớm về sức khỏe toàn thân. Việc phát hiện sớm các bất thường và chăm sóc đúng cách sẽ giúp bảo vệ thị lực, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Tại I-Medicare, người bệnh suy thận được theo dõi toàn diện, kết hợp khám mắt định kỳ để duy trì đôi mắt sáng khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Tiếng Việt
English
한국어
