Xuất huyết dưới da quanh mắt hay tụ máu quanh ổ mắt là tình trạng da vùng mắt đổi màu xanh tím, đỏ hoặc nâu đen. Mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra và các dấu hiệu đi kèm, có thể chỉ là va chạm nhẹ nhưng cũng có khả năng liên quan đến bệnh lý nghiêm trọng.
Trong đa số trường hợp, xuất huyết dưới da quanh mắt ở trẻ em chỉ là hậu quả của những va chạm nhẹ trong sinh hoạt hằng ngày. Trẻ thường hiếu động, dễ gặp các tai nạn nhỏ như ngã khi chạy nhảy, đụng đầu vào cạnh bàn hay va chạm khi chơi thể thao. Do vùng da quanh mắt rất mỏng và nhạy cảm, nên ngay cả lực tác động nhỏ cũng có thể khiến mạch máu bị tổn thương và tạo ra những vết bầm rõ rệt.
Trong những trường hợp nhẹ do va chạm, xuất huyết dưới da quanh mắt thường chỉ xuất hiện ở một bên và không kèm theo sưng nề quá nhiều. Trẻ vẫn có thể mở mắt và sinh hoạt bình thường mà không bị hạn chế tầm nhìn.
Đặc điểm điển hình là màu sắc vết bầm sẽ thay đổi theo tiến trình tự lành: ban đầu có màu đỏ tím, sau đó chuyển sang xanh đen, rồi dần ngả vàng xanh trước khi mờ hẳn. Thông thường, quá trình này kéo dài khoảng 1-2 tuần và không để lại di chứng.
Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp xuất huyết quanh mắt đều đơn giản. Nếu vết bầm xuất hiện ở cả hai mắt mà không có chấn thương rõ ràng, hoặc kèm theo những biểu hiện bất thường, cha mẹ cần hết sức cảnh giác. Đây có thể là dấu hiệu của những vấn đề nghiêm trọng như chấn thương sọ não, rối loạn đông máu hay một số bệnh lý toàn thân nguy hiểm.
Đặc biệt, khi trẻ kèm theo các triệu chứng như buồn nôn, nôn ói, đau đầu dữ dội, lú lẫn, hoặc khó khăn trong việc mở mắt, thì đó là những tín hiệu báo động cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức. Việc chậm trễ xử lý có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.
Hiểu rõ nguyên nhân gây xuất huyết quanh mắt sẽ giúp cha mẹ xác định mức độ nguy hiểm và lựa chọn cách xử lý đúng đắn cho trẻ.
Đây là nguyên nhân thường gặp nhất, chiếm tới khoảng 80% các trường hợp xuất huyết quanh mắt ở trẻ em. Những chấn thương trực tiếp như bóng đập vào mặt khi chơi thể thao, va đầu vào cửa hoặc tường, hay ngã úp mặt xuống đất đều có thể làm mạch máu dưới da vùng mắt bị vỡ. Do vùng da quanh mắt mỏng, ít lớp mỡ bảo vệ và lại chứa nhiều mạch máu nhỏ, nên chỉ cần va chạm không quá mạnh cũng đủ để tạo thành vết bầm rõ rệt.
Trong những tình huống này, xuất huyết thường tập trung ở một bên mắt và có thể kèm theo sưng nề nhẹ. Trẻ thường vẫn tỉnh táo, nhớ rõ và kể lại được thời điểm cũng như cách mình bị va đập, điều này giúp phụ huynh dễ dàng xác định nguyên nhân gây bầm tím.
Ngoài va chạm trực tiếp vào mắt, xuất huyết quanh mắt còn có thể xảy ra khi trẻ bị chấn thương ở những vùng khác của đầu, đặc biệt là trán hoặc đỉnh đầu. Khi chịu lực tác động mạnh, áp lực có thể truyền qua hộp sọ và làm vỡ các mạch máu nhỏ quanh ổ mắt. Hậu quả là xuất hiện tình trạng bầm tím ở cả hai bên mắt.
Khác với những vết bầm thông thường, hiện tượng này thường nghiêm trọng hơn vì có thể đi kèm chấn thương sọ não. Trẻ có thể xuất hiện các triệu chứng như đau đầu dữ dội, chóng mặt, buồn nôn hoặc thậm chí thay đổi ý thức, trở nên lơ mơ hoặc khó tỉnh táo. Đây là tình huống cần được đưa đi cấp cứu ngay để đảm bảo an toàn cho trẻ.
Một số trẻ có thể bị xuất huyết quanh mắt do rối loạn liên quan đến quá trình đông máu, chẳng hạn như giảm tiểu cầu, các bệnh lý máu di truyền hoặc do đang dùng thuốc chống đông. Điểm đặc trưng của những trường hợp này là vết bầm xuất hiện rất dễ dàng, thậm chí chỉ sau va chạm nhẹ, và thường đi kèm xuất huyết ở nhiều vị trí khác trên cơ thể.
Các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng ở vùng xoang hoặc ổ mắt có thể là nguyên nhân dẫn đến xuất huyết quanh mắt ở trẻ em. Tình trạng này thường không chỉ gây sưng nề mà còn kèm theo các triệu chứng toàn thân rõ rệt như sốt cao và đau nhức dữ dội quanh mắt. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, nhiễm trùng có thể lan rộng, ảnh hưởng đến thị lực và sức khỏe tổng thể của trẻ.
Nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm là kỹ năng quan trọng mà mọi phụ huynh cần trang bị để bảo vệ sức khỏe và an toàn cho con.
Các biểu hiện liên quan đến thần kinh là dấu hiệu nguy hiểm nhất mà phụ huynh cần chú ý. Nếu trẻ trở nên lú lẫn, không nhận ra người thân, trả lời câu hỏi không hợp lý, hoặc có sự thay đổi đột ngột về tính cách và hành vi, đây có thể là dấu hiệu của chấn thương não.
Đặc biệt, cần kiểm tra khả năng nhớ sự việc trước và sau khi va chạm; mất trí nhớ tạm thời có thể là dấu hiệu của chấn động não và cần được đánh giá y tế khẩn cấp ngay lập tức.
Nếu bé bị xuất huyết dưới da quanh mắt than mỏi mắt, nhìn đôi, mờ mắt, hoặc không thể mở mắt do đau, đây có thể là dấu hiệu tổn thương nghiêm trọng vùng quanh mắt hoặc dây thần kinh thị giác. Mất thị lực một phần hoặc toàn bộ cần được xử lý y tế khẩn cấp ngay lập tức để tránh hậu quả lâu dài.
Nếu xuất huyết xuất hiện đồng thời ở cả hai mắt mà không có tiền sử va chạm rõ ràng, hoặc tình trạng bầm tím lan rộng và nặng hơn trong 24-48 giờ đầu, đây là dấu hiệu cảnh báo cần chú ý đặc biệt. Hiện tượng này có thể liên quan đến chấn thương nội sọ nghiêm trọng hoặc các rối loạn đông máu tiềm ẩn, đòi hỏi đánh giá y tế khẩn cấp để phòng ngừa biến chứng.
Các triệu chứng như sốt cao kéo dài, buồn nôn và nôn liên tục, đau đầu dữ dội không thuyên giảm với thuốc thông thường, hoặc xuất hiện co giật là những dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm. Trẻ cần được đưa đi khám và xử lý y tế khẩn cấp ngay lập tức để tránh biến chứng nghiêm trọng.
Xử lý kịp thời ngay từ những giờ đầu tiên có thể hạn chế tổn thương và thúc đẩy quá trình hồi phục của trẻ hiệu quả hơn.
Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu xuất huyết quanh mắt, việc xử lý kịp thời và đúng cách ngay từ những giờ đầu là rất quan trọng để hạn chế tổn thương và tăng tốc quá trình hồi phục. Phụ huynh có thể thực hiện theo các bước sau:
Giữ bình tĩnh và đánh giá tình trạng tổng quát:
Áp dụng chườm lạnh trong 15-20 phút đầu:
Hạn chế vận động và bảo vệ vùng mắt:
Theo dõi sát các dấu hiệu cảnh báo:
Thực hiện đúng các bước trên giúp giảm tối đa tổn thương, hạn chế bầm tím lan rộng và hỗ trợ quá trình phục hồi tự nhiên cho trẻ.
Sau 24-48 giờ đầu, phụ huynh có thể chuyển sang chườm ấm nhẹ để giúp tăng tuần hoàn máu và thúc đẩy cơ thể hấp thụ máu tụ quanh mắt. Sử dụng khăn ấm mềm hoặc túi sưởi đặt nhẹ lên vùng tổn thương 10–15 phút, 2–3 lần mỗi ngày, chú ý nhiệt độ vừa phải để tránh bỏng da. Đồng thời, nên cho trẻ nghỉ ngơi với đầu hơi nâng cao so với cơ thể để giảm áp lực lên mặt và mắt.
Một số lưu ý quan trọng cần ghi nhớ:
Việc kết hợp chườm ấm nhẹ, tư thế nghỉ ngơi hợp lý và quan sát sát sao sẽ giúp quá trình hồi phục diễn ra nhanh hơn, giảm sưng nề và bầm tím hiệu quả.
Hàng ngày, phụ huynh nên quan sát kỹ màu sắc và kích thước của vết xuất huyết quanh mắt. Trong điều kiện bình thường, vết bầm sẽ dần thay đổi màu sắc từ đỏ tím sang xanh đen, rồi vàng nhạt, đồng thời thu nhỏ và mờ dần theo thời gian. Nếu xuất huyết lan rộng hoặc có màu sắc bất thường sau 2-3 ngày, cần đưa trẻ đi khám ngay để được đánh giá y tế.
Ngoài ra, việc ghi lại các triệu chứng đi kèm của trẻ như mức độ đau, khả năng mở mắt, thị lực, tinh thần và các dấu hiệu bất thường khác sẽ giúp bác sĩ nắm rõ tình trạng và đưa ra hướng xử lý chính xác hơn.
Nhận biết chính xác thời điểm cần can thiệp y tế là yếu tố then chốt để đảm bảo trẻ được điều trị kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng và cải thiện hiệu quả hồi phục.
Nếu trẻ xuất hiện các triệu chứng như mất ý thức, co giật, nôn ói liên tục, đau đầu dữ dội không giảm, lú lẫn hoặc thay đổi hành vi đột ngột, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế có khoa cấp cứu ngay. Xuất huyết ở cả hai mắt mà không có tiền sử chấn thương rõ ràng cũng là dấu hiệu nguy hiểm, có thể gợi ý chấn thương sọ não nghiêm trọng.
Trẻ gặp khó khăn khi mở mắt, nhìn đôi, mờ mắt, xuất huyết kèm chảy máu mũi không rõ nguyên nhân hoặc vết bầm lan rộng xuống má, cổ, đau dữ dội không giảm với thuốc thông thường cần được khám sớm trong vòng 1-2 ngày.
Đối với những vết bầm nhẹ, không kèm dấu hiệu nguy hiểm, vẫn cần theo dõi 1-2 tuần. Nếu vết bầm không giảm sau 10-14 ngày hoặc xuất hiện các dấu hiệu nhiễm trùng như sưng nề, đỏ rộp, mủ, cần đưa trẻ đi khám để loại trừ biến chứng.
Tùy tình trạng, trẻ có thể được khám tại khoa Nhi hoặc khoa Cấp cứu tổng quát cho chấn thương nhẹ. Trường hợp nghi ngờ chấn thương não cần đến khoa Phẫu thuật Thần kinh, vấn đề thị lực cần bác sĩ Nhãn khoa, còn nghi ngờ rối loạn đông máu cần khám tại khoa Huyết học.
Phòng ngừa là cách hiệu quả nhất để bảo vệ trẻ khỏi các chấn thương và tổn thương không mong muốn.
Cần thường xuyên kiểm tra và sắp xếp lại không gian sống để loại bỏ các nguy cơ tiềm ẩn gây chấn thương cho trẻ. Các góc nhọn của bàn ghế nên được bọc đệm mềm, đặc biệt là ở tầm với của trẻ nhỏ, trong khi sàn nhà cần luôn sạch sẽ và không có đồ vật rơi vãi để tránh trượt ngã. Cầu thang nên được trang bị tay vịn chắc chắn cùng hệ thống chiếu sáng đầy đủ, phòng tắm cần có thảm chống trượt và tay nắm an toàn. Khu vực vui chơi của trẻ cũng cần được kiểm tra định kỳ để đảm bảo không có vật dụng hỏng hoặc nguy hiểm.
Nên hướng dẫn trẻ những kỹ năng cơ bản để bảo vệ bản thân, chẳng hạn như cách ngã đúng cách để tránh tổn thương đầu và mặt, cũng như không chạy nhảy trong nhà hoặc ở những nơi có nhiều vật cản.
Trẻ lớn hơn cần được dạy về tầm quan trọng của việc đội mũ bảo hiểm khi đi xe đạp, xe máy hoặc tham gia các hoạt động thể thao. Đồng thời, tạo thói quen quan sát kỹ trước khi di chuyển và giải thích cho trẻ hiểu về hậu quả của các va chạm mạnh vào đầu và mặt sẽ giúp các em có ý thức tự bảo vệ bản thân tốt hơn.
Khi trẻ tham gia các hoạt động thể thao, cần đảm bảo trang bị đầy đủ bảo hộ phù hợp như mũ bảo hiểm, kính bảo hộ, hoặc áo phao khi cần thiết. Lựa chọn môn thể thao phù hợp với độ tuổi, thể trạng và khả năng của trẻ để hạn chế rủi ro chấn thương.
Đồ chơi cũng cần được kiểm tra thường xuyên, loại bỏ những món có bộ phận nhọn hoặc dễ gây tổn thương. Những trò chơi có tính chất ném, như bóng cứng hay phi tiêu, chỉ nên cho trẻ chơi dưới sự giám sát của người lớn và trong không gian an toàn.
Trẻ em cần được giám sát phù hợp với từng độ tuổi, đặc biệt khi chơi ở những khu vực có nguy cơ cao như sân chơi, hồ bơi hay gần cầu thang. Trẻ nhỏ không nên để chơi một mình ở những nơi tiềm ẩn nguy cơ tai nạn. Khi nhận thấy trẻ có hành vi nguy hiểm hoặc chơi quá mức, người lớn cần can thiệp kịp thời và giải thích rõ ràng về những rủi ro tiềm ẩn để các em hiểu và cẩn trọng hơn.
Xuất huyết dưới da quanh mắt ở trẻ em thường không nguy hiểm, nhưng cần được đánh giá kỹ để loại trừ các vấn đề nghiêm trọng. Phụ huynh nên nắm vững cách nhận biết dấu hiệu, xử lý đúng và biết khi nào cần tới cơ sở y tế. Tại I-Medicare, chúng tôi luôn sẵn sàng tư vấn và hỗ trợ để bảo vệ sức khỏe trẻ em một cách an toàn và hiệu quả.
Tiếng Việt
English
한국어
